donderdag 4 augustus 2016

De pannenkoeken



Deze week reed ik, vlakbij zee en duinen, langs een verlaten terrein in het noorden van onze provincie. St.Maartenszee. Er groeiden distels en hoog gras en niets herinnerde aan het recreatiecentrum dat er decennia lang stond en waar ik een paar weken vrijwilliger was. Ik moest denken aan een gebeurtenis op een zomerse avond. 


Steijn heette hij, geloof ik. Een blond jongetje van een jaar of zeven. Hij kwam bij ons in het recreatiekamp, waar ik vrijwilliger was, een dagje spelen met zijn vriendjes.  Daar was alle ruimte voor: naast een groot houten gebouw, een groot grasveld met een volleybalveld, en allerlei jongeren om hem te vermaken terwijl zijn ouders aan het strand lagen. Uiteindelijk werd dit kinderfeest afgesloten met een pannenkoekenevenement. Des avonds zaten er zeker 15 uitgehongerde wolfjes aan de lange tafel, geschminkt en al. Er waren elfjes bij en clowns en pipo’s, maar Steijn was helemaal wit, als een spook.
Ondertussen ging het in de keuken zoals ik gevreesd had: niemand van ons had ooit een pannenkoek gebakken, dus, ja, eh, hoeveel melk gaat er in zo’n ding? Er was verwarring en discussie. Iemand wilde zijn moeder gaan bellen, maar dat had hij bij het koken van de bietjes al eerder gedaan. De keuken was volkomen verdwenen onder de rode sappen, het leek of er iemand vermoord was. Ik besloot me er niet verder mee te bemoeien en toen er maar niets op tafel wilde komen, rook ik een zekere brandlucht. Er volgde een diepe vloek. Ik wist dat mijn ergste vermoedens uit gingen komen. Net voordat de carnavaleske jeugd de revolutie tegen het restaurant zou gaan uitvoeren, kwamen de zongebruinde koeken naar binnen. Ze waren lekker krokant, om het zo maar eens uit te drukken. Gelukkig waren er geen ouders om ons een proces aan te doen. Tegen mijn verwachtingen in at de kinderschaar als een bak piranha’s van de knapperige, tandenbrekende stapel. Ze huppelden daarna vrolijk over het grasveld, maakten koprollen, handstanden en leken geen ingewandenprobleem te hebben. Voor de poort kwamen de ontspannen ouders aanrijden. Een voor een verdwenen de mannetjes en vrouwtjes in de voertuigen. Maar Steijns ouder kwam nog niet. Hij moest wachten en wilde nog even met het paard Boris gaan fluisteren. Die stond aan de andere kant van het hek. Een groot, nerveus, zwart paard was het dat, soms vervaarlijk snoof uit beide neusgaten. Ik draaide me om, hoorde Steijn praten tegen het dier, het dier snuiven en toen was er die smak. Een doffe klap alsof iemand een hamer in de grond sloeg. Daar lag Steijntje. Van het hek gevallen. Hij trappelde met zijn beentjes en hij schreeuwde het uit. Ik probeerde hem te troosten. Er kwamen snel andere vrijwilligers te hulp. Zijn onderarmpje stond raar, er zat een verdachte hoek van 20 of 30 graden in. “Ik ben bang dat we naar een dokter moeten,’zei ik sip, ‘zijn arm dat is niet goed, dat is niet goed.’ Even later zat ik in de auto van Steijns vader, die niet veel zei. We gleden door het groene, vlakke land, langs de nieuwe windmolens van de nieuwe tijd, draaiend aan het kaarsrechte kanaal. Steijn snikte hartverscheurend, de rit duurde ongeveer 20 minuten. Ik voelde me bezwaard en schuldig, ik had beter op moeten letten. Het was allemaal heel snel gegaan.
De dokter, een man met een smal gezicht en diepliggende donkere ogen, keek niet gelukkig toen hij na het onderzoeken terugkwam. ‘Steijn moet even slapen,’ zei hij, ‘ we kunnen het alleen onder verdoving goed zetten.’
De dag liep helemaal verkeerd, allemaal mijn schuld. En nu ook nog de narcose. De vader tilde het magere kereltje op en ik zag de lange tranenstrepen die door de witte schminklaag waren gezakt. Ik zwaaide nog een keer naar hem en hoorde hem tegen de nuchtere zuster zeggen: ‘En de pannenkoek was ook niet lekker!’
Ze verdwenen door de klapdeuren en onder mijn voeten ging de grond open.


dinsdag 5 juli 2016

Rocky




Ze zegt, met haar mooie zachte ‘g’, ze moest naar een feestje. Ze is een jonge vrouw, ze werkt hard op een school, dus ze had er zin in. Ze zwiept met haar staart en ze lacht breed. Ze lacht altijd wel breed als ik met haar spreek. ‘Ok’, zegt ze, ‘ik zou naar dat feestje, een familiefeest, mijn moeder werd 60. Een leuke moeder heb ik, wel heel punctueel en een lichte controlfreak. Dus ik zou naar haar feest. Ik was alleen in mijn studentenhuis, de anderen waren al op jacht in de stad. Dus snel gedekte kleren aan, niet te veel seks, daar houdt mijn moeder niet van. Een stickje over mijn lippen, lichtroze en mijn blonde haar borstelen. En dan nog snel naar de wc, want ik moet nog een half uur in de auto. Ik huppel door de gang, een lange, smalle gang waarin het soms kan tochten. Hup, het toilet in en plassen.’ Ze stopte even en frummelde aan haar haar. ‘Maar weet je’, zegt ze, ‘er hangt een schilderij in de gang, een portret waarop mijn opa staat. Ik was gek op hem en ik heb hem zelf in die gang opgehangen. En ik sta in de wc, ik ben half aangekleed en plots hoor ik een zachte bonk, alsof er iemand op de deur klopt. Maar ik weet het al snel beter: het is het schilderij van opa. Door de tocht is het van de haak gevallen en tegen de deur aangekomen. Ik duw voorzichtig tegen die deur, maar wat ik ook probeer: de deur is geblokkeerd. Het kunstwerk is vastgeklemd tussen de deur en de muur. En houdt me gevangen. Er is wel een kleine kier waar ik mijn vinger doorheen kan steken, maar die is niet groot genoeg om een stevige duw te kunnen geven. Ik zocht naar mijn telefoon,’ zegt ze. ‘Maar je raadt het al: in mijn jaszak, in de jas aan de kapstok. Ik ging op de bril zitten om na te denken, maar kon niks bedenken. Geen gsm, geen mensen in huis, wat een toestand. Ik zou misschien wel het hele weekend op de pot moeten zitten. Mijn moeder hoorde ik al klagen en plagen: ‘Echt iets voor Marjan, o ja, echt iets voor Marjan en natuurlijk precies op mijn feestje.’ Misschien zou ze wel de politie gaan bellen, o god, ze zakte bijna door de pot van schaamte. Maar plotseling hoorde ze een zacht geluid. Miauwen. Ze herkende het direct: Rocky, haar eigen forse Noorse boskat. Een joekel van een beest. Maar zo lief. Ze kirde tegen hem. ‘Rocky,’  smierde ze, ‘ Rocky, kom je me helpen?’ Ze stak een wijsvinger door de spleet onder de deur en voelde dat zijn warme neus haar besnuffelde. Hij kroop onder het schilderij, dat wist ze bijna zeker. Ze hoorde hem een lekker plekje zoeken. Ineens kreeg ze een idee, het was een beetje vals, maar het gaf haar hoop. ‘Rocky,’ riep ze, ‘Rocky, ...blikkie!’  Rocky reageerde direct vol enthousiasme. Vlees! Altijd die brokjes. Vlees, echt vlees! Het lukte hem nooit een muis te vangen. Hij richtte zich op en maakte een vreugdesprong. Het schilderij dat boven hem zat, gleed zachtjes opzij. Zijn baas klapte van blijdschap in haar handen. ‘Rocky, mijn held!’ juichte ze terwijl ze de deur weer op een ruimere kier wist te krijgen. Met een zucht duwde ze haar slanke lijf door het gat. Ze pakte haar vriend die wegrende naar de keuken. Hij eiste zijn honorarium. Ze viste een blikje onder het aanrecht vandaan en schepte een schoteltje vol. Teveel wist ze. Ze hing het schilderij terug, trok haar jas aan en gaf Rocky nog een aai. Hij was klaar met schrokken en keek haar verlangend aan. ‘Morgen,’ zei ze. ‘Morgen krijg je meer’. Ze stapte in haar autootje en het eerste wat ze zag op het feest was haar liefhebbende moeder die op haar uurwerk tikte.
Zij lachte. ‘ Opa wilde niet dat ik ging,’ smilede ze mysterieus.
‘Opa?’ haar moeder snerpte. ‘Die is al jaren dood. Wat bezielt jou toch de laatste tijd, ben je verliefd?’
‘Ja,’ zei ze dromerig, hij heet Rocky.’
‘Rocky,’  haar moeder keek met de begrijpelijke ik- begrijp- hier- helemaal- niets- van – blik. Een dodelijke blik. ‘Weer zo’n lege sportschoolspierbundel zeker, net als de voorgangers.’
‘Ja, lachte ze, hij is heel sterk. Heel sterk, maar heerlijk zacht en hij houdt van vlees !’
‘Jij bent toch vegetarisch?’
‘Ja.’  En ze lachte weer zo breed als ze altijd deed. 


                                                        

zondag 24 april 2016

Amsterdam een smalle straat in de morgen



In de morgen, negen uur: Ik ging een steeg in en nog een steeg in en nog een steeg in en zag een seniore achter een rood verlicht raam staan. Ze werd gelijk enthousiast en zwaaide wild met haar gerimpelde armen. Een lief gezicht met moeilijke trekken en diepe sporen van een gecompliceerd leven. Ze woont waarschijnlijk in Almere of Purmerend en helpt vrijwillig bij een kinderboerderij. Maar op dinsdag en vrijdag gaat zij naar haar werk, want ze werkt in een winkel, zegt ze. ‘Een leuke winkel in dameskleding.’ Ook bij de belastingdienst kennen ze haar van de winkel in dameskleding. Het is niet gelogen. Inderdaad een winkel in dameskleding. In de winkel trekt grootmoeder elke dag haar werkkleding aan. Schaarse, zwarte stukjes en hoge zwarte laarzen. Soms een zweepje erbij dat ze kocht in een shop voor paardenaccessoires. Om half negen haalt ze de sleutel bij het kamerbureau en slentert onopvallend naar haar vaste kamer naast de slagerij. Dat doet ze al 40 jaar. George, haar man, weet er niks van. Hij is beperkt van intellect en hij heeft weleens wat gedacht, maar hij dacht, ach, zolang ze niet vreemd gaat.  Hij houdt van haar. Zo bedacht ik haar achtergrond, een eigen invulling. Daar staat ze dan. Met troebele staarogen, een hamerteen, geverfd haar, een kunstknie, gehoorvoorziening, plastic hartkleppen, rimpelvullers, implantaatkiezen, en versleten tussenwervels. En daarom heeft het ook wel iets tragisch, dat doorwerken tot op hoge leeftijd. Ze doet wat de overheid wil en ze wordt er blij van. Het plezier waarmee ze me uitnodigt in haar dubbelleven, zul je bij een ambtenare van die gezegende leeftijd niet snel zien. Ik zwaai terug. Ze lijkt me een aardige vrouw. 

woensdag 20 april 2016

Miniworld Rotterdam

We bezoeken Miniworld Rotterdam. In een onooglijk gebouw zit een piepklein Rotterdam verstopt in miniatuurformaat. Een Rotterdam met treinen, havens, kranen. Je vliegt over de stad als een meeuw in de wind. Kleine Thijs is niet meer weg te slepen bij de allereerste treinbaan die hij ziet. Alleen kijkt hij schichtig als het licht langzaam dooft boven de skyline en het nachtleven begint. In de Kuip wordt gejuicht
bij alweer een doelpunt van Johan Cruijff, de voormalige Ajacied. Het is van bovenaf een vredige wereld, met kleine grapjes, zoals bijvoorbeeld Superman boven een havendok. De mensen gaan in hun auto's  naar hun hightech kantoor, maar ook wel naar de dames achter rode ramen of ze drinken zich lam in cafeetjes. Maar meestal werken de kabouter Rotterdammers, 24 uur per dag, omdat de kabouter Amsterdammers het uit moeten geven.
Het is prachtig en we worden weer kind, het glanst in onze ogen. Thijs is op de terugweg, uiteraard met de trein, misselijk en  hij geeft tweemaal over op het stof van de stoelen. We zochten haastig naar zakjes, maar die hadden we niet in onze tas. Opa schoot weg naar het toilet om papier te halen, terwijl oma troostende woorden sprak. 
Maar het lag niet aan Rotterdam hoor, het is een prachtige stad. Vooral in het klein.

februari 2016 

maandag 18 april 2016

Sleepbootfilm De Holland

IJmuiden: Sleepbootfilm

Mijn vader sleept me mee naar het kleine café aan de haven. Het bestaat echt. IJmuiden. Bonkige, oudroestige mannen met gouden oorbellen zuipen er hectoliters bier en verslinden er kisten haring. Ook ’s avonds laat en ’s morgens en daarna gulpen ze weer bier. Ik heb het zelf gezien. Mijn vader liet me de inspiratiebron van Vader Abraham zien. Daar zijn de mensen gelijk en tevree. En inderdaad de mensen zijn daar erg gelijk. En tevree. Het zijn kerels die boeren en winden laten en door de film heen toeteren als de boeien naast de pier. En niemand die dat een probleem vindt. Ik kom voor een film in dat café. Een film over sleepboten. Het is een fascinerende film in zwart-wit, in het Duits, zonder ondertiteling, maar niemand die dat een probleem vindt. Welnee, auf das Meer iedereen gleich. Pis je over de reling, flikker je in het zoute nat, maakt de zee dan niet uit of je Duitser of Hollander bent. De zee verzwelgt je zoals jij je haring altijd binnenslokt. Bij de staart. De film is een grote lofzang op de helden van de kabels en de lieren en de stoom uit hun schoorsteen. Zij roken hun sjekkie in het nog warme bed van hun maat, ze roken hun sjekkie bij de kok, het belangrijkste personage na God, ze roken hun sjekkie bij het broodje jam en ze roken hun sjekkie in het holst van de nacht als er een boortoren achter de kont van hun ijzeren doodskist hangt te slingeren. Ze zijn trots op hun no cure-no pay en hun sjekkie. Ze lachen en ze glunderen, deze sjorrende tabaksfabrieken. Op het dek heerst een ijzeren discipline, hard als het staal van hun lijnen, maar niet dat zij daar onder lijden. Integendeel, het leven is als schuim in een storm en soms verdwijnt er wel eens een Arie met het afgaand getijde. Pech? Nee, erger is het als tijdens de tombola, na de pauze, blijkt dat je nummer steeds maar niet uit die verdomde hoed komt. Heb je een duit neergelegd dan is het wel de bedoeling dat je er iets voor terug krijgt. Een molen voor je werphengel, een visstoeltje, een zakmes, het maakt niet uit, maar je hebt er recht op. Je loert nog eens naar je buurman. Hij heeft godgloeiende al drie gewonnen dobbers onder zijn stoel liggen.
Een klein mannetje met bolle makrelenogen en een scheve pet zegt me dat hij dagelijks nog 7 haringen naar binnen laat glijden. Het kleine café aan de haven, ik heb geconsteerd: het bestaat echt. Deze is wel een mannenversie. Dat is het manco aan het liedje. Want vrouwen gaan zo’n café niet binnen. De zee en alle sentimenten zijn voor mannen die thuis heeeel ziek zijn, als ze een griepje hebben.

Sjoerd, in de haven van IJmuiden

25-2-2016

zondag 3 april 2016

Nachtzuster




Nachtzuster, ik was vanmorgen in gang 040. Eerst verbaasde ik me over de enorme hijskraan die over het ziekenhuis gebogen hing. Jij vertelde me dat de patiënten niet bij het raam mochten liggen. Mooie boel.
Nachtzuster, ik pakte de schilderijen in, in de plastic bubbeltjes en de tassen. Een pleeg passeerde me met buisjes bloed voor het Citolab. Nu de werken weg zijn kun je pas goed zien hoe leeg en eng gang 040 is.
Het was rustig vanmorgen om negen uur. Ik sleepte de werken langs de Harddraverslaan naar de auto want vanwege die hijskraan kon ik niet met jouw pasje op het parkeerterrein.
Oma vroeg of ik wat verkocht had. Ik antwoordde ontkennend terwijl ik naar de rails keek die opa toch redelijk goed in elkaar had weten te zetten. Niet helemaal symmetrisch, maar de trein kan er goed op rijden.
Nachtzuster, ik bakte de pannenkoeken toen je lag te slapen. Oordoppen in. Oma kwam langs met de kleine man. We probeerden samen het geheim van de inklapbare wandelwagen te ontcijferen. Dat lukte, maar ik weet niet hoe.
Daarna heb ik een stuk uit het examen Tweede Taalverwerving tot mij genomen. In het hoofdstuk over spreken las ik hoe moeilijk Nederlands is om te spreken en te verstaan. Wij, de Nederlanders, spreken veel met melodie. Eigenlijk net zo melodieus als Italianen. De melodie maakt de toon. Ga je naar beneden klinkt het als een bevel. Ga je omhoog dan is het vriendelijk. Wil je het boek pakken kun je op die manier een heel andere lading geven. Wie denkt dat Nederlands een eenvoudige taal is die vergist is. En die rare gorgelkeelklanken zijn ook buitenaards.
Nachtzuster, je dribbelt nu over de gangen. Het is donker, gesnurk, een rochel. Je pakt je zaklampje en schijnt. Gelukkig, ze leven nog. Vandaag zag ik dat je wat kleinere ogen had. Vermoeid en versuft, van de wereld.
Dit is voorlopig weer je laatste nacht. Sterkte met de uren tot het morgenlicht. Morgen liggen we weer naast elkaar. Ik slaap ook niet goed, zonder jou.  Gelukkig is Sissie bij me, als ze niet zo vreselijk niest en spettert of haar pootjes tussen mijn ribben plant. Oudje.
Nachtzuster, ik ben zo ongelofelijk trots op je bijdrage aan de mensheid. Er moet meer waardering komen voor je werk dat je bij nacht en ontij, weer of geen weer, uitvoert. Pleeg, ik hou van je. Tot morgen.
  

woensdag 3 februari 2016

Op zee in september september 1997 dagboekaantekening


De Noordzee bij nacht. Het stuurwiel in je handen. Moeite om te blijven staan en het kompas op 250 graden voor, te houden. Schuim smakt over de boeg. Zo nu en dan kilt het zeil als het uit de wind valt. Het zicht is slecht, een meter of honderd. Vanuit de mist doemen monsters met containers op en je vraagt je af of ze het toplicht dat in de mast heen en weer zwaait zullen waarnemen. De voorkant van het licht is groen en de achterkant is wit, maar we zijn klein, heel klein op deze grote plas. Aan stuurboord een nog iets kleinere zeilboot, voor anker.
Met de kop rustend in de zuidwesten wind. De stilte is groot op zee, alleen het klapperen van het zeil en de dreunen van de golven tegen de polyester wanden veroorzaken afwisseling in de geluidloosheid. Zo nu en dan komen uit de boordruimte geluiden van de communicatie-apparatuur: piepjes en stemmen, maar ik heb geen tijd om te luisteren, want het schip, Freedom,
hangt schuin, zo ongeveer 15 graden, dus kost het veel moeite te blijven staan. En zelfs een plasje plegen is bij deze helling niet aan te bevelen. De schipper ligt op de bank in de kajuitruimte en slaapt, maar staat bij de geringste afwijking naast je. Hij slaapt met de oren gespitst. De mannen om mij heen turen zonder iets te zeggen over de golven. Iedereen is onder de indruk van de eenzaamheid op het water. Af en toe wijst er iemand naar een lichtje in de verte. Wat kan dat zijn ? Een vroege visser misschien ? Wij zijn allemaal een beetje huiverig voor vissersboten, omdat hun koers vaker wisselt dan die van andere schepen.
De P&O ferrie passeert. Reusachtige gedaante, met misschien een enkele slapeloze of dronkaard op het dek. De maan schittert prachtig op het wateroppervlak en even wordt het zicht daardoor beter. Gelukkig maar dat het kompas verlicht is. Nu begint het te regenen. Het schip wordt een moment opgetild door een grote golf, ik stuiter omhoog, klamp me vast aan het wiel, besluit even te gaan zitten om de verkrampte benen enige rust te geven. Het is drie uur in de morgen. Er is geen land te zien, er is geen spoor van de bewoonde wereld met al zijn problemen.
Uitgeput klim ik na de aflossing van de wacht in de piepkleine kooi van het vooronder.Ik pel alle kledingstukken van het lijf en stort mijn hoofd vlak naast het kleine raam, dat gelijk is
aan de waterspiegel. Ik word nat van een luik boven mij dat niet goed dicht is, maar ik kan het bij deze stand van het schip onmogelijk dichtdoen. Dan maar nat. Ik val in slaap en herinner mij niets meer. Als ik wakker schrik schrik ik nogmaals van een golf die recht op mij afkomt en tegen het boordvenster beukt. Waar ben ik ? Godzijdank binnen. De morgen is grijs en de horizon niet te zien. Geklots is vredig. Ik stoot mijn hoofd bij het opstaan, ik val om en tracht mijn regenbroek te vinden. Die ligt in het wc tje naast het potje, waaruit zeewater gutst omdat iemand vergeten heeft de handels naar beneden te drukken. Terwijl ik me aan de deurknop vastgrijp vraag ik me af waarom mensen gaan zeezeilen en of parachute springen en of bergbeklimmen. Het is de strijd tegen de elementen die mensen in gang zet. Het is een test in overle¬ven, die ons van de veilige huis en haard verdrijft. Naar de zee. Dat monster dat schudt en trekt aan het schip om het te kunnen verzwelgen en waarvoor geen enkele oceaanstomer veilig is. Ook het land is niet veilig voor het water dat achter de pieren loert om toe te kunnen slaan.
Eindelijk weer een spoor van land. Duinenrijen. Een pier. Dit moet Scheveningen zijn. Dat is het ook. Rechts Den Haag, met een aantal veel te hoge gebouwen. Links Katwijk en hele¬maal rechts, bijna uit beeld, de maasvlakte. Een deining door het schip van Rijkswaterstaat. Aan de horizon, over de rech¬terschouder, het nieuwste schip van de marine, de Rotterdam, varende badkuip, van 125 meter, geschikt om mariniers en landingsvaartuigen uit de buik te persen.
De haven, de zeilen strijken. Het mag rusten, en wij ook. De fles wordt geopend. Als ik op de wal sta, schommelt alles en kan ik nauwelijks nog normaal lopen. Ik voel me ook niet helemaal lekker: walziek, denk ik.
september 1997