ALKMAAR/HEILOO - De regio Alkmaar is rijk aan verhalen uit het verleden. Historische gebeurtenissen waar veel mensen geen weet van hebben. Schurkenstreken die zo boeiend zijn, dat ze wel móeten worden verteld. Zo gebeurde vier eeuwen terug in en rond Alkmaar ook iets heftigs. IJsbrand Nobel werd in 1628 geëxecuteerd wegens het overvallen van kasteel Ypestein en een boerderij in Heiloo. Deze meedogenloze piraat woonde destijds op Verdronkenoord 100. De Alkmaarse auteur Sjoerd van Berkel wijdde er een boek aan. Welgeteld twee, want er is nu ook een manuscript van een fictieve toevoeging.
Door Arjan Hoogvorst
Vanzelfsprekend is de afspraak voor interview en foto dan ook voor datzelfde historische pand, waar talloze passanten dagelijks nietsvermoedend langsgaan. “Ooit sierde zelfs een gevelsteen de voorpui, maar concrete aanwijzingen daarvoor zijn in de archieven niet terug te vinden”, begint Sjoerd van Berkel. De belezen Alkmaarder is drie dagen per week leraar Nederlands in Amsterdam en wijdt een groot deel van zijn vrije tijd aan regionale geschiedschrijving. Op een terras iets verderop verhaalt hij vol bezieling over zijn schrijverspassie.
Landverraad
“De Nederlandse taal en historie hebben mij altijd al gefascineerd, vandaar dat ik al eens een boekje heb geschreven over Hilde, bekend van het gelijknamige archeologische museum in Castricum. Via hun Heilooër collega’s van Baduhenna belandde ik op het spoor van IJsbrand Nobel. Deze rond 1598 geboren piraat sloot zich in 1628 aan bij de Duinkerkerkapers, met wie hij meerdere vissers op de Noordzee overviel.”
Daar bleef het niet bij wat Nobels dadendrang betreft, want de man maakte zich tevens schuldig aan landverraad dat hem uiteindelijk letterlijk de kop kostte.
Zware dobber
“Samen met enkele mensen van Baduhenna diepte ik in het Nationaal Archief in Den Haag historische documenten uit, die vooral juridische stukken bevatten. Die mag je alleen inzien en fotograferen, want alle documentatie mag daar het pand niet verlaten. De archieven daar zijn enorm uitgebreid dus is het zaak je te focussen op concrete feiten, wil je niet verzanden in allerlei randzaken.”
Een gebed zonder end werd het uiteindelijk evengoed wel voor Sjoerd, want geschiedschrijving vormt mede door het haast eindeloze onderzoekswerk een zware dobber. “Al heb ik inmiddels twee historische werken en een fictief verhaal op mijn naam, begin ik er niet zo snel maar aan. Het is monnikenwerk, kan ik je zeggen.”
Spanjaarden
Geholpen door enkele bevlogen hobbyisten die het Oudnederlandse schrift wisten te ontcijferen, werd het Sjoerd stukje bij beetje duidelijk wat IJsbrand Nobel rond die tijd had uitgespookt. “De Spanjaarden wilden destijds maar wat graag Nederlanders die bij hen in dienst kwamen als kapers. Zo was er sprake van een soort gelegaliseerde roof. Zo’n Nederlander was ook Nobel, die met andere piraten schepen veroverde. Daar bleef het echter niet bij…”
Moord en brand
In die dagen hield belangrijk jurist en landheer Bardes kantoor aan het Hofje van Sonoy. Een typische welgestelde, die het zich kon veroorloven een buitenverblijf te betrekken in Heiloo. Nobel kreeg samen met zijn kornuiten het idee om Bardes daar in zijn kasteel Ypestein te ontvoeren. Zodoende meerden de mannen aan in Egmond aan Zee, trokken verder over land naar Heiloo en bestormden het buitenverblijf. Niemand thuis…
“Het was oktober en Bardes bleek al lang en breed weer in Alkmaar te vertoeven. Uit ellende bezochten Nobel en zijn maten een kroeg nabij Ypestein, om hun teleurstelling weg te drinken. Eenmaal ladderzat overvielen ze dan maar de boerderij van echtpaar Dop. Die mensen schreeuwden moord en brand en vooral het enorme gekrijs van mevrouw trok de aandacht, waarna Nobel en handlangers in de kraag werden gevat.”
De rest is geschiedenis. Het heeft bijna vierhonderd jaar later geleid tot de uitgave van ‘IJsbrand Nobel’, een letterlijke hertaling van het uiteindelijke vonnis op naam van Sjoerd van Berkel.
Maria Tesselschade
Daar bleef het echter niet bij. Sjoerd zat helemaal in het verhaal, dat in zijn hoofd allerlei zijwegen vormde. Hij móest er meer mee doen, het een vervolg geven. Aldus geschiedde. “Met het manuscript ‘Nobel’ dat er nu ligt, heb ik er een ander fictief verhaal aan gekoppeld. Beleefd door een jongedame, door wiens ogen de lezer naar het monster kijkt.”
Het draait om de zeventienjarige dochter van Maria Tesselschade, die ooit aan de Alkmaarse Langestraat woonde. “Ietwat gebaseerd op haar verhalen. Die dochter heb ik gekoppeld aan IJsbrand en zo het verhaal in gekregen. Bloedstollend is het, zeer filmisch. Hopelijk krijg ik het uitgegeven…”
Geen opmerkingen:
Een reactie posten